“Bảo hiểm dưới giá trị” vẫn luôn là chủ đề “nóng” khi chúng tôi tiến hành công việc tư vấn cho Người được bảo hiểm. Vấn đề này được dự báo thuộc nhóm “đặc biệt quan tâm” sau sự kiện bảo hiểm bão Yagi (tháng 9/2024) khi nhiều Doanh nghiệp đã có trải nghiệm thực tế về sức ảnh hưởng của nó đối với bảng đề xuất bồi thường.

Nếu Người được bảo hiểm nắm rõ cơ sở bồi thường của loại hình bảo hiểm Tài sản mình ký kết và tham gia Số tiền bảo hiểm đủ, ý nghĩa của việc bảo vệ an toàn tài chính cho doanh nghiệp khi có tổn thất xảy ra sẽ được tròn vẹn. Tuy nhiên, trên thực tế, không nhiều doanh nghiệp thực sự đặt đủ mức độ quan tâm vào vấn đề này, dẫn tới các lỗi phổ biến thường gặp phải là:

- Người được bảo hiểm chưa nắm rõ cơ sở bồi thường trong các Hợp đồng đã ký kết dẫn tới phương pháp tính toán Số tiền bảo hiểm chưa phù hợp.

- Người được bảo hiểm (cả trong trường hợp đã nắm nguyên lý bảo hiểm) không căn cứ trên cơ sở bồi thường này mà thường sử dụng giá trị như giá trị nguyên giá hoặc giá trị khấu hao khi tham gia bảo hiểm.

Do đó, “bảo hiểm dưới giá trị” có cơ hội xuất hiện ở rất nhiều Hợp đồng.  Và chỉ khi có tổn thất, Người được bảo hiểm mới nhận thức rõ ý nghĩa, ảnh hưởng của nó.

1. Bảo hiểm dưới giá trị là gì

Theo điều 48. Hợp đồng bảo hiểm Tài sản dưới giá trị của Luật kinh doanh bảo hiểm số 08/2022/QH15:

1. Hợp đồng bảo hiểm tài sản dưới giá trị là hợp đồng trong đó số tiền bảo hiểm thấp hơn giá thị trường của tài sản được bảo hiểm tại thời điểm giao kết hợp đồng.

2. Trường hợp hợp đồng bảo hiểm tài sản dưới giá trị được giao kết, doanh nghiệp bảo hiểm, chi nhánh doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ nước ngoài chỉ chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại theo tỷ lệ tương ứng với số tiền bảo hiểm và giá thị trường của tài sản được bảo hiểm tại thời điểm giao kết hoặc thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm.

Theo cách hiểu phổ biến trong bảo hiểm (tùy quy định cụ thể theo từng đơn bảo hiểm)

- Bảo hiểm dưới giá trị có thể xảy ra khi một tài sản được bảo hiểm với giá trị thấp hơn chi phí để thay thế nó bằng một tài sản có kiểu dáng, mẫu mã hoặc công suất tương tự (đối với đơn bảo hiểm có cơ sở bồi thường khôi phục/thay thế mới) hoặc thấp hơn giá trị thị trường tại thời điểm xảy ra tổn thất.

- Khi đó, Người được bảo hiểm sẽ được coi là tự bảo hiểm cho chính mình đối với khoản chênh lệch này theo một tỷ lệ tương ứng.

3. Áp dụng bảo hiểm dưới giá trị trong tính toán bồi thường

Ví dụ : Bạn mua bảo hiểm cho nhà xưởng A với giá USD 10,000,000 theo cơ sở bồi thường khôi phục/thay thế mới. Nhà xưởng gặp sự cố cháy và sửa mất USD 3,000,000; giá trị xây dựng lại nhà xưởng tương đương USD1 2,000,000. Khi đó, số tiền tối đa (trước trừ khấu trừ) mà bạn có thể nhận là:

USD 3,000,000 x (USD 10,000,000/ USD 12,000,000) = USD 2,500,000

Bạn phải tự chịu 17% (USD 10,000,000/ USD 12,000,000)  giá trị tổn thất do mua “bảo hiểm dưới giá trị”, tương đương USD 500,000.

4. Nguyên nhân và Ảnh hưởng của bảo hiểm dưới giá trị

Các nguyên nhân phổ biến dẫn tới tình trạng tham gia bảo hiểm với số tiền “bảo hiểm dưới giá trị” có thể kể đến như:

• Nhóm nguyên nhân chủ quan:

• Người được bảo hiểm tham gia bảo hiểm theo giá trị sổ sách kế toán, không cập nhật thời giá (lạm phát, chênh lệch tỷ giá, chi phí nhân công – nguyên vật liệu gia tăng …)
• Người được bảo hiểm có xu hướng giảm số tiền bảo hiểm để tiết kiệm chi phí mua bảo hiểm mà chưa cân nhắc hết ảnh hưởng của việc giảm này…

• Nhóm nguyên nhân khác:

• Chưa tìm được phương pháp tính toán số tiền bảo hiểm phù hợp
• Chưa sắp xếp được nguồn kinh phí thực hiện đánh giá lại tài sản
• Đã tính toán các yếu tố lạm phát vào Số tiền bảo hiểm nhưng chậm hơn tốc độ tăng giá trong thời kỳ bảo hiểm…

Ảnh hưởng của bảo hiểm dưới giá trị:

• Như ví dụ trên đây đã thể hiện rõ, ảnh hưởng trực tiếp đầu tiên chính là thiệt hại tài chính tới doanh nghiệp, bạn sẽ phải tự bỏ tiền túi, đôi khi là rất nhiều tiền để tự bảo hiểm cho chính mình, mà lẽ ra nếu tính toán đúng Số tiền tham bảo hiểm, bạn đã có thể chuyển giao hết rủi ro sang Công ty bảo hiểm
• Rủi ro về gián đoạn kinh doanh có thể xảy ra do bạn không đủ tài chính huy động kịp thời để sửa chữa tài sản
• Các nhà (tái) bảo hiểm có thể sẽ áp dụng một phụ phí riêng nếu đã lâu bạn không đánh giá lại giá trị tài sản tham gia bảo hiểm
• Rủi ro về trách nhiệm của công ty trước cổ đông
• Rủi ro về trách nhiệm của người tính toán Số tiền bảo hiểm trước Công ty

5. Lời khuyên của chúng tôi

Trước mỗi kỳ tài tục và định kỳ trong năm bảo hiểm, Người được bảo hiểm nên:

• Trao đổi thường xuyên với nhà tư vấn/nhà bảo hiểm của các bạn về giá trị tham gia bảo hiểm và cân đối bài toán chi phí bảo hiểm với rủi ro của bảo hiểm dưới giá trị
• Thường xuyên cập nhật các biến động lớn của thị trường  có khả năng ảnh hưởng tới bạn (ví dụ tỷ giá, giá vận chuyển, giá chuyên gia, lạm phát, giá cả hiện hành của trang thiết bị dự phòng…)
• Thực hiện cập nhật Số tiền bảo hiểm ngay khi bạn nhận biết khả năng lớn doanh nghiệp của mình đang tham gia “bảo hiểm dưới giá trị”.

Trong các Hợp đồng bảo hiểm Tài sản sẽ có những nhóm điều khoản mở rộng giúp hạn chế một phần ảnh hưởng của “bảo hiểm dưới giá trị”, bạn có thể liên hệ với các đơn vị tư vấn/công ty bảo hiểm để tìm hiểu thêm hoặc liên hệ với chúng tôi để được giải đáp cụ thể.